omroep flevoland

Het biedt een mooi plaatje als je over de A6 richting Almere rijdt: grote gebouwen prijken achter het Weerwater en tonen de metropool Almere. Op een gunstige zomerdag reflecteren de gebouwen ook nog op het water van het kunstmatige meer. Dit prachtige gezicht op de stad zou niet mogelijk zijn geweest als het water er niet was. Maar waarom ligt er eigenlijk zo'n grote plas water in Flevoland? We wilden toch juist land winnen uit het water?

Bekijk hier de uitzending over het Weerwater:

Om bovenstaande vraag te beantwoorden, moeten we terug naar de jaren zestig, de tijd van de inpoldering. In 1961 stelde de Dienst der Zuiderzeewerken een 'structuurplan voor de Zuidelijke IJsselmeerpolders' op.

Zuidelijk Flevoland, waar Almere nu ligt, werd in 1967 gesloten en in 1968 drooggelegd. Het gebied was toen niet meer dan een drassig landschap vol met water. Almere moest worden als 't Gooi: een centrale stad met zo'n 100.000 inwoners en kleine kernen daar omheen. Een beetje zoals ook de Noordoostpolder eerder was ingericht. De opzet is gebleven, maar de uitvoering werd anders.

'Zo gaan Almere en de centrale plas eruit zien'
De Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, de RIJP, vond dat er een structuurplan moest komen voor de nieuwe stad Almere. Toenmalig directeur Will Marie Otto stelde een team samen van architecten, stedenbouwkundigen, sociologen, verkeersplanologen en landschapsarchitecten. Die werden verenigd in het Projektburo Almere, onderdeel van het team van Teun Koolhaas. Binnen het Projektburo werd Koolhaas hoofd van de vakgroep.

"Teun Koolhaas tekende het Weerwater destijds op een schets van hem", herinnert Klaas Nawijn zich. Nawijn was ook lid van het Projektburo. Hij bedacht onder meer de naam Almere Stad.

Wist je dat?
Er een speciaal boek van Suske en Wiske is verschenen, dat gaat over het Weerwater. Het verhaal draait om de Weerwaterman. Het is een verhaal met professor Barabas, een slechterik en een achtervolging. Aan het eind van het verhaal komt de burgemeester uit de coulissen naar voren. Het stripverhaal is ook voor promotiedoeleinden ingezet. Het speelt zich tenslotte af in Almere. Op speciale pagina's achterin vertellen Almeerders hoe het nieuwe stadshart hen bevalt. Het boek is nog steeds te koop voor 5,95.

Plangegevens van de Centrale Plas in Almere. RIJP, 1980.

Het idee voor het Weerwater komt ook voort uit de denkwijze van destijds. Onderstaande schrijft de RIJP in het een van de ontwerpplannen:

Het stedelijk centrum van de hoofdkern Almere Stad raakt hier direct aan de buitenruimte. Stad en buitenruimte worden daardoor op een bijzondere manier met elkaar geconfronteerd: de stad krijgt de kans een belangrijk deel van haar identiteit te ontlenen aan de buitenruimte en omgekeerd krijgt de buitenruimte een bijzonder accent.

Zand weghalen
De centrale plas was dus gepland door het Projektburo. Het zand dat ervoor moest worden weggegraven, kwam elders in de stad goed van pas. De stad waar uiteindelijk zo'n 90.000 mensen moesten komen wonen.
Een deel van het zand uit het Weerwater werd gebruikt in Almere Haven. Ook voor de aanleg van de spoorlijn en de snelweg A6 werd zand van deze plek gebruikt.

Koolhaas heeft zelf over het Weerwater gezegd: "Vanochtend reed ik over de A6 en zag ik de stad liggen, aan de overkant van de plas. Het centrum met de donkere, beboste eilanden op de voorgrond. Het gaat ook om beeldvorming, dat laat zich niet in cijfers vatten." Oftewel: de aanleg van de plas in zijn huidige vorm, draait om het zichtlijnenspel.

Heb je je ooit afgevraagd waar alle Flevolande plaatsnamen vandaan komen? Dat lees je hier: Seaewald en Urch, hier komen onze plaatsnamen vandaan

Aanleg Weerwater
Gerrie de Hamer was met een groot team betrokken bij een aanleg van het Weerwater. De inmiddels 68-jarige Lelystedeling herinnert het zich nog goed: "Toen ik hier voor het eerst stond, was dit nog een landbouwkavel. Een stad was hier zeker nog niet". De Hamer was in dienst van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders.

//d16junmm04ri2h.cloudfront.net/image/xlg/pictures/210814_Weerwater5_22AC5D53CD143175C125872F00390D86.jpg

Aanleg van het Weerwater en de Olstgracht. Beeld: Bart Hofmeester, (1979-1980).

Het Weerwater was gepland, maar volgens De Hamer was de aanleg ook onvermijdelijk. "Er was in die periode erg veel zand nodig. En dat moest ergens vandaan komen. Het was aan het Projektburo en de Rijksdienst om te bepalen waar vandaan."

Wist je dat?...
Er kort sprake van is geweest dat het Weerwater de naam Placenta zou krijgen. Tijdens een bijeenkomst van het Projektburo kwam een van de aanwezigen met de naam Placenta, als afkorting van Plas Centrum Almere. De naam zou ook een symbolische uitstraling hebben. Het opnieuw aanleggen van water in het pas ingepolderde gebied, zou als een nieuwe geboorte kunnen worden gezien. Het idee voor de naam Placenta werd kort erna van tafel geveegd.

Uiteindelijk is er een prijsvraag uitgeschreven en konden mensen suggesties doen voor de naam van de Centrale Plas. De naam Weerwater werd bedacht door Willem Duyff.

//d16junmm04ri2h.cloudfront.net/image/xlg/pictures/210814_Weerwater6_B8E9EE78DEB51587C125872F00390D79.jpg

Aanleg van het weerwater. Beeld: Almere Stad uit Water, Rijp, Het Flevolands Archief (1980).

'Nu wel een beetje af'
Vandaag de dag is het Weerwater nog steeds in beweging. "Maar het is nu ook wel een beetje af”, zegt Odette Breijinck. Zij bedacht de website rondjeweerwater.nl, een website waarop mensen kunnen laten zien hoe ze hun tijd rondom het Weerwater besteden.

"Het doel van het Projektburo was om zoveel mogelijk huizen te bouwen", weer Breijinck. "De stad moest als het ware om het water heen gaan plooien. Dat is aardig gelukt, misschien zelfs wel meer dan dat Koolhaas bedacht heeft”.

Er wordt op dit moment nog druk gebouwd aan de Floriade. De plek waar deze wereldtuinbouwtentoonstelling volgend jaar plaatsvindt, moet na afloop een woonwijk worden. Het moet een stadswijk van de toekomst worden, genaamd Hortus. Er komen woontorens, woningen aan het water en er komt een nieuwe brug naar het Lumièrepark in de Filmwijk. Daarna zijn zo'n beetje alle kanten van het Weerwater volgebouwd.

Nog niet uitgekeken? Kijk dan hier de aflevering over de Knardijk terug: