omroep flevoland

Er zijn weinig plekken in Nederland die zoveel bagger over zich heen krijgen als het IJsseloog. Het eiland in het Ketelmeer is misschien wel een van de meest mysterieuze plekken in onze provincie. In dit Tot op de Bodem-artikel lees je het verhaal over van het afvalputje van Flevoland: slibdepot IJsseloog.

In Tot op de Bodem onderzoeken Jaap van den Biesen & Marvin Hop waarom dingen in Flevoland zijn zoals ze zijn. Want, is hier niet over elke centimeter nagedacht?

Bekijk hier de nieuwe aflevering van Tot op de Bodem over slibdepot IJsseloog: 

Veertien miljoen kubieke meter van het allersmerigste slib kan erin. De modder komt uit oude havens, vieze grachten, van  bouwprojecten of werd als afvalwater van fabrieken meegevoerd in rivieren. Tot de komst van Europese regelgeving was er weinig aandacht voor de vervuiling van open wateren. Ook de IJssel bracht tot de jaren '90 lange tijd vervuild slib met zich mee. Dit slib sloeg neer in het Ketelmeer, waar het jaren op de bodem bleef liggen als een dikke laag vervuiling.

Dat kon zo niet langer, vond Rijkswaterstaat. Het slib op de bodem van het Ketelmeer kon mogelijk gevaarlijk zijn voor recreanten. Ook kon het zich verder verspreiden naar het IJsselmeer en het onderwaterleven schaden. Tijd voor actie dus!

Waarom een eiland?
Eind 1995 werden er de eerste voorbereidingen getroffen voor een uniek bouwproject: een slibopslag in het water. Giftige stoffen in een depot op land zouden, als er een lek was, snel vrijkomen. 'Opkwellen', heet dat met een moeilijk woord. In water zou dit effect veel beter te controleren zijn. De druk van het omliggende water zou het slib binnen houden. Bovendien verwachtte Rijkswaterstaat bij een aanleg op land veel meer weerstand. Immers: wie wil er nou een slibdepot in zijn achtertuin? Tot slot hoefde het vervuilde slib niet te ver vervoerd te worden: het depot lag immers dan in het hart van vuil. Ja, een depot in het uitgestrekte, lege Ketelmeer had veel voordelen. 

Dit zijn een aantal foto's van de bouw van het eiland:

Klein oog wordt groot oog
Omdat het IJsseloog werd gegraven in een bodem van vervuild slib, moesten de giftige stoffen op die plek eerst ook afgevoerd worden. Daarom werd eerst een klein oog, een proefdepot gegraven. In dit depot kwam het slib van de plek van het latere IJsseloog. IJsseloog was in de jaren 90 veel groter dan het definitieve eiland. Op de bodem van het grote gat kwam een laag klei, waar geen vervuild slib doorheen kan komen. Weggegraven zand werd gebruikt om de omliggende dijk 10 meter hoog te maken. Het eiland werd rond gemaakt, om ervoor te zorgen dat het vervuilde slib in het depot met een zo klein mogelijk ander oppervlakte in aanraking komt.

Beelden van de aanleg van IJsseloog:

Wist je dat...
... Eind 1995 de directiekeet van Rijkswaterstaat via het water naar Schokkerhaven werd gevaren. Vanuit daar werd de bouw van het eiland aangestuurd. Bij de feestelijke opening ging er alleen iets mis. De boot, met de keet erop, botste tegen de aangelegde steigers aan.

In 1997 werd de bouw van het eiland nog een maand stilgelegd, omdat het te hard had gevroren. Het Ketelmeer was toen ook dichtgevroren.

Vandaag de dag ligt het eiland er rustig bij, blijkt als het team van Tot op de Bodem een rondleiding krijgt over het eiland. Van de 13 miljoen kuub capaciteit is op dit moment zo'n 10 tot 11 gevuld. "Toch is er nog ruimte voor heel veel meer slib", zegt Roelof Smedes van Rijkswaterstaat. Dit komt doordat het al gestorte slib na verloop van tijd inklinkt. 
Vervuild slib komt met schepen de werkhaven binnengevaren. Daar wordt het slib met een zuiger uit de schepen gehaald en via een buizensysteem naar het depot gebracht. In het depot ligt nog een drijvend ponton. "Daarmee kunnen we het slib op verschillende plekken in het depot dumpen. Zodat het niet in het midden als een berg komt, maar dat we het gelijk kunnen verdelen".

Veilig eiland
De veiligheid is volgens Smedes gegarandeerd en niet alleen omdat er een 10 meter hoge dijk omheen ligt. "Het water in het depot ligt veel lager dan het water in het Ketelmeer. Het vervuilde slib kan er daarom niet uit. Het kan natuurlijk niet omhoog kruipen. Door de druk van buitenaf kan er hoogstens water uit het Ketelmeer het IJsseloog in stromen". Verder houdt Rijkswaterstaat alles bij wat binnen komt en naar buiten gaat en gelden er strenge landelijke regels rond het hebben van gevaarlijke stoffen.

Het terrein is om die reden ook niet toegankelijk voor het publiek. Jammer natuurlijk, want hoewel er veel gif ligt opgeslagen, is het ook een uniek onbewoond eiland, midden in de provincie.
Hoe dat eruit ziet, zie je in de video bovenaan dit artikel. In die video vertellen we ook het verhaal van één van de mooiste natuurgebieden die voortkwam uit de aanleg van het IJsseloog.

Wil je nog meer geschiedenisverhalen lezen over de jongste provincie van Nederland? Hier vind je meer: 

• Hier komen onze plaatsnamen vandaan en dit betekenen ze
• Hierom splijt de Knardijk de Flevopolder in doormidden
• Daarom staat er een lichtwachterswoning midden in de polder

Nog niet uitgekeken? Bekijk hier de aflevering over het futuristische dorp Nagele: